Ngày 24/10/2016 tại Hà Nội đã diễn ra lễ ký kết  Biên bản ghi nhớ về hợp tác hàng không dân dụng Việt Nam – Hà Lan trong giai đoạn 2016 – 2019. Để cụ thể hóa các nội dung hợp tác, Đại sứ quán Hà Lan phối hợp với Cục Hàng không Việt Nam tổ chức Hội thảo bàn tròn về hàng không trong hai ngày 24 và 25/11/2016. Cuộc hội thảo đã nhận được sự quan tâm sâu sắc từ các doanh nghiệp, các tổ chức hàng không tại Việt Nam.

Là một phần của chương trình Các đối tác Chương trình kinh doanh quốc tế giữa Việt Nam và Hà Lan, Chương trình các giải pháp hàng không của Hà Lan danh cho Việt Nam (DAV) giai đoạn 2016-2019 được kỳ vọng giúp ngành Hàng không phát triển toàn diện. Đây là sáng kiến hợp tác công tư trong ngành Hàng không do Chính phủ Hà Lan bảo trợ với sự tham gia của các doanh nghiệp tư vấn phát triển hàng đầu Hà Lan. Nhóm các doanh nghiệp đến từ Hà Lan bao gồm: Netherlands Airport Consutants – công ty tư vấn thiết kế cơ sở hạ tầng cảng và các dịch vụ liên quan đến cảng; Royal HaskoningDHV – công ty tư vấn cung cấp dịch vụ; Stratagem Strategic Research – tổ chức chuyên nghiên cứu thị trường và dự báo nhu cầu; Ciconia Aviation Services – công ty tư vấn về các quy định an toàn hàng không, Moving Dot – nhà tư vấn dịch vụ quản lý không lưu và Vanderland – công ty hàng đầu về cung ứng dịch vụ hàng hóa.

Mục tiêu của DAV là cung cấp những hỗ trợ cần thiết về giải pháp chiến lược, hỗ trợ cải cách thể chế, phát triển cơ sở hạ tầng và dịch vụ hàng không và nguồn lực quản lý để đưa Việt Nam trở thành trung tâm vận tải hành khách và hàng hóa. Nếu cảng Rottedam và sân bay Schiphol giúp Hà Lan trở thành của ngõ của châu Âu thì Long Thành cần được trợ giúp để biến Việt Nam thành cửa ngõ của châu Á.

Mặc dù các đối tượng hưởng lợi trải rộng bao gồm các hãng hàng không, cảng hàng không, công ty cung cấp dịch vụ kỹ thuật bảo dưỡng và các cơ sở đào tạo phi công, một trong những lĩnh vực chính yếu được chú trọng là hợp tác công tư trong xây dựng và phát triển cảng hàng không. Việt Nam hiện đang khai thác 21 cảng hàng không quốc tế và quốc nội trên cả nước dưới sự điều hành của Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV). Rất nhiều trong số đó đang đối mặt với sự quá tải, một số lại đang khai thác không hiệu quả. Trong khuôn khổ hợp tác phát triển toàn diện ngành hàng không giữa Việt Nam và Hà Lan. Các đối tác Hà Lan đóng vai trò tư vấn và chia sẻ các kinh nghiệm quốc tế liên quan đến đầu tư xây dựng và phát triển hệ thống cảng đáp ứng được triển vọng tăng trưởng nhu cầu.

Theo như báo cáo của Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV), tốc độ tăng trưởng nhu cầu đi lại là cơ hội lớn cho sự phát triển của ngành hàng không trong tương lai. Số lượng hành khách được dự báo tăng trung bình 25%/năm (2014-2015). Tỷ lệ tăng trưởng doanh thu đạt 9% năm 2014, 11% trong năm 2015 và được dự báo sẽ tiếp tục tăng trong những năm tiếp theo. Trong đó, Tân Sơn Nhất được dự báo có tốc độ tăng trưởng trung bình vào khoảng 10-15%, Nội Bài tăng khoảng 11%, Đà Nẵng là 14% và Phú Quốc là 40%. Nhằm đáp ứng triển vọng tăng trưởng lạc quan, các dự án trang bị cơ sở hạ tầng được gấp rút hoàn thành bao gồm sân bay Thọ Xuân, Cát Bi, Cam Ranh và Phú Quốc. Một số dự án được đưa vào kế hoạch phát triển bao gồm dự án xây dựng cảng hàng không Phù Cát, dự án xây bổ sung một đường băng và nhà ga ở cảng hàng không Cam Ranh, dự án xây dựng thêm nhà ga T3 và T4 ở cảng hàng không Nội Bài. Đối với cảng hàng không Long Thành, đến năm 2030, sau khi hoàn tất 3 giai đoạn xây dựng, cảng sẽ tiếp nhận khoảng 100 triệu hành khách/năm, 5 triệu tấn hàng hóa/năm. Khi đó, Tân Sơn Nhất được vận hành như là sân bay quốc nội. ACV cần nguồn tài trợ tài trợ tài chính rất lớn. Ngoài khoản viện trợ từ ADB, phần lớn còn lại đến từ việc huy động vốn tư nhân.

Hợp tác cũng đặc biệt chú trọng đến cách thức thu hút và quản lý nguồn đầu tư tư nhân trong quá trình huy động tài chính, khai thác và điều hành các dự án cơ sở hạ tầng sân bay. Thương vụ mua bán nhà ga T1 Nội Bài, nhà ga hành khách Đà Nẵng hay toàn bộ cảng hàng không Phú Quốc đang là bài toán phức tạp mà CAAV đang tìm đáp án. Nhà đầu tư tư nhân đầu tiên tiếp nhận gói thầu xây dựng và khai thác 45 năm sân bay Lào Cai và Vân Đồn luôn phải đối diện với rủi ro về chính trị và luật pháp. Các bên tham gia hi vọng kinh nghiệm quản lý hoạt động đầu tư tư nhân từ phía Hà Lan sẽ cung cấp cho cơ quan quản lý của Việt Nam những kinh nghiệm cần thiết cho hoạt động điều hành của mình.

Bên cạnh đó, các bên cũng nêu bật nhu cầu làm rõ vai trò, quyền hạn, trách nhiệm của ACV trong quá trình quản lý và điều hành hệ thống các cảng hàng không. Sự rạch ròi trách nhiệm giúp cải thiện hiệu quả khai thác, giảm thiểu trong ngắn hạn hiện tượng tắc nghẽn tại các sân bay lớn và nâng cao hiệu suất vận hành ở các sân bay nhỏ. Đối tác Hà Lan được kỳ vọng cung cấp cách thức kiến tạo môi trường pháp lý hiệu quả, thúc đẩy phát triển các hoạt động của cảng hàng không trở nên hiệu quả hơn, cạnh tranh hơn. Để làm được điều đó, mục tiêu của các bên liên quan bao gồm Các nhà điều hành sân bay, Hãng vận chuyển, Cục hàng không và các bên liên quan khác phải hài hòa với nhau.

Vấn đề cuối cùng trong khuôn khổ hợp tác là quá trình đào tạo nguồn lực hàng không phù hợp với chiến lược phát triển trong tương lai. Học viện Hàng không Hà Lan và Học viện Hàng không Việt Nam là hai bên đối ứng chính của nội dung hợp tác này. Học viện Hàng Không Hà Lan có thế mạnh về nghiên cứu và ứng dụng khoa học kỹ thuật và khoa học quản lý chuyên sâu về hàng không. Từ phía Hà Lan, Học viện sẽ là đối tác chính cung cấp các chương trình huấn luyện, khóa đào tạo và hướng dẫn các công trình nghiên cứu liên quan đến khai thác cảng, khai thác hãng, phát triển vận tải hàng không, bảo dưỡng tàu bay, đào tạo phi công và kiểm soát viên không lưu. Trong khi đó, Học viện Hàng không Việt Nam sẽ là cơ quan phối hợp trong việc đào tạo nhân lực và liên kết thực hiện các nghiên cứu liên quan đến lĩnh vực hàng không từ phía Việt Nam.

(Như Quỳnh – Giảng viên Khoa VTHK)